شاخص روایی واگرا HTMT

همانطور که در دوره های مدل سازی معادلات ساختاری واریانس محور با نرم افزار SMART PLS در آکادمی تحلیل آماری ایران بیان شد برای اینکه اصالت داده های جمع آوری شده در یک پژوهش توسط ابزار های جمع آوری اطلاعات ، بررسی شود باید ابتدا بررسی کرد آیا داده های جمع آوری شده از پرسش نامه پژوهش دارای روایی است یا خیر؟ روایی یعنی ابزار محقق همان چیزی را بسنجد که قرار بوده مورد سنجش قرار دهد. همانطور که در کلاس ها آموزش داده شده روایی سازه بعد از جمع آوری داده ها در کنار روایی ظاهری و روایی محتوا که پیش از جمع آوری داده ها توسط محقق روایی ابزار ما را می سنجد، مهمترین شاخص کیفیت سنجی یک پژوهش است. روایی سازه به دو بخش روایی واگرا و همگرا طبقه بندی می شود و در کلاس ها بیان شد که متاسفانه تحقیقات ایران به صورت اسمی این روایی را دارند اما متاسفانه در طی تحقیق موسسه آکادمی تحلیل آماری ایران روی ۳۲۰۰ رساله دکتری کاملا خلا وجود آن و نحوه ارزیابی درست آن مشاهده می شود. اما در بین این دو دسته روایی واگرا از وضعیت نابسامان تری برخوردار است و اتفاقا معنای علمی روایی یا اعتبار ابزار در همین بخش خلاصه می شود. از سال ها پیش در بخش مدل سازی واریانس محور شاخص های مشهوری مثل بارهای عرضی و آزمون فورنل و لارکر این روایی یعنی اعتبار تشخیصی یا واگرا را مورد سنجش قرار می دهد. اما این دو آزمون نقص هایی به همراه دارند که در کلاس ها به صورت تفصیلی برای عزیزان این موارد بحث شد. اما در سال ۲۰۱۵ هنسلر و همکارانش شاخص یا آزمونی را ارائه کردند که به سرعت جای خود را در داوری های ژورنال ها باز نمود و اکنون به جرئت میتوان بیان کرد که مدل سازی معادلات ساختاری واریانس محور بدون آن فاقد اعتبار است و آن شاخص روایی واگرا HTMT یا شاخصmultitrait-multimethod matrix ماتریس چند خصیصه و چند روش است.

محسن مرادی