رابطه بین روایی و پایایی

 یکی از سوالاتی که همواره در دوره های آموزشی از جانب دانشجوهای عزیز پرسیده می شود رابطه بین دو مفهوم روایی وپایایی است . باید بیان کرد که وجود پایایی شرطی برای وجود روایی بوده و تحقق آن نسبت به روایی آسانتر است.  گرچه وجود پایایی برای برخورداری از یک سنجه معتبر، مفهومی لازم است اما روایی یک سنجه را تضمین نمی کند به عبارتی پایایی برای وجود روایی نقش یک شرط لازم اما نه کافی را بازی می کند.

یک سنجه می تواند بارها و بارها نتایج مشابهی را به بار آورد به عبارتی یعنی پایایی داشته باشد، اما آنچه که اندازه گیری می کند با تعریف سازه تناسب نداشته باشد یعنی صاحب روایی نباشد.

در واقع یک سنجه شاید پایا باشد اما روایی نداشته باشد . برای مثال من بالای ترازوی منزلم می روم و خود را وزن می کنم،  هر بار که بالای ترازو می آیم و خود را وزن می کنم، ترازو وزن مشابهی را نشان  می دهد، اما هنگامی که خود را با ترازو  دقیق تری وزن می کنم، وزنم کمی بیشتر نشان داده می شود . سنجه اول یعنی ترازوی خانگی دارای پایایی است  اما وزن مرا درست نشان  نمی دهد، یعنی روایی ندارد.

روابط بین پایایی و روایی  از طریق نمودار بهتر نشان داده می شود بابی در سال ۱۹۹۸ از طریق یکسری سیبل و تشبیه رابطه این مفاهیم به یک هدف به خوبی این رابطه را تبیین کرد.

دایره ها نشان دهنده تناسب میان سنجه و تعریف سازه هستند

 

 

معمولا روایی و پایایی مکمل یکدیگر هستند. ولی در پاره ای از موقعیت های خاص با یکدیگر در تناقض هستند. گاهی هر چه روایی افزایش پیدا کند تحقق پایایی دشوارتر می شود و بر عکس. این امر زمانی رخ می دهد که تعریف سازه شدیدا انتزاعی بوده و یا به سهولت قابل مشاهده نباشد. پایایی زمانی به سهولت تحقق میابد که سنجه دقیق  و مشاهده پذیر است . بنابراین میان انتزاعی بودن سازه و اندازه گیری  آن به روش عینی تنشی وجود دارد.

برای مثال از خود بیگانگی سازه ای بسیار ذهنی و انتزاعی  است و اغلب به عنوان احساس درونی عمیق نسبت به از دست دادن خوی مردمی است که در مورد جنبه های مختلفی از زندگی افراد  مثل روابط اجتماعی  یا احساس به خویش مصداق پیدا می کند. سوالات دقیق یک پرسشنامه که برای اندازه گیری از خود بیگانگی طراحی شده است  پایایی سنجه ها را تحقق می بخشند اما نباید خطر غفلت از سرشت ذهنی سازه را از یاد برد.

محسن مرادی