اجزاء مدل و انواع متغیرها و مدلها در رویکرد PLS

مدل نمایشی از چارچوب نظری تدوین شده بر اساس مبانی تئوریک است. چارچوب نظری نیز مجموعه ای از روابط نظام مند است که توصیفی جامع و سازگار از روابط میان چند پدیده را ارائه می نماید.

مدل های مرسوم در مدل سازی معادلات ساختاری در واقع متشکل از دو بخش هستند.

مدل اندازه گیری که چگونگی توضیح و تبیین متغیرهای پنهان توسط متغیرهای آشکار مربوطه را بررسی می نماید و مدل ساختاری که نشان می دهد چگونه متغیرهای پنهان در پیوند با یکدیگر قرار گرفته اند. البته در مطالعات مختص رویکرد حداقل مربعات جزئی که یکی از رویکردهای معادلات ساختاری است، این دو بخش بیشتر به نام های مدل درونی و مدل بیرونی شناخته می شوند. به هر حال یک مدل اندازه گیری یا مدل درونی روابط بین شاخص های یک سازه و آن سازه را مشخص می سازد در حالی که یک مدل ساختاری یا مدل بیرونی نشان دهنده روابط میان چند سازه است.

یک مدل دارای دو جزء اصلی می باشد

متغیرهای پنهان و آشکار که به ترتیب با بیضی و مستطیل نشان داده می شوند.

روابط میان متغیرهای پنهان و آشکار که در شک با پیکان های جهت دار ترسیم می شوند.

در ضمن روابط موجود در مدل های اندازه گیری و ساختاری نیز متفاوت از یکدیگر هستند. روابط موجود در مدل های اندازه گیری، بین یک متغیر پنهان و یک متغیر آشکار ترسیم می شوند در حالی که روابط تعریف شده در مدل ساختاری بین دو متغیر پنهان ترسیم می شوند. روابط موجود در مدل های اندازه گیری روابط بیرونی و روابط ترسیم شده در مدل های ساختاری روابط درونی نام دارند.

اهمیت نظریه

مدل ها باید الزاما ریشه در نظریه ای بنیادین داشته باشند و بر اساس آن ایجاد گردند. نظریه ها اغلب اهداف اصلی تحقیقات دانشگاهی می باشند اما کسانی که به صورت علمی از آنها استفاده می کنند نیز ممکن است مجموعه ای از روابط را پیشنهاد یا ایجاد نمایند که پیچیدگی این روابط به اندازه پیچیدگی های هر نظریه آکادمیکی باشند. از این رو محققان برای تحلیل این روابط نیازمند ابزارهای تحلیلی ویژه ای که مدل سازی معادلات ساختاری ارائه می نماید، هستند.

حمایت مبانی نظری در ترسیم مدل

شرط نهایی برای تایید یک رابطه علی، وجود مبانی نظری مرتبط است که صحت رابطه بین دو متغیر را در یک رابطه علی معلولی تایید نماید. با مطالعه مبانی نظری مرتبط می توان چگونگی تاثیر یک سازه بر سازه دیگر را با عمق بیشتری درک نمود. اگر مبانی نظری و ادبیات مرتبط همراه با تحلیل داده ها صورت نپذیرد، درک رابطه بین متغیر مستقل و وابسته دشوار است و چه بسا این رابطه جعلی و غیر واقعی باشد. بنابراین محاسبات مدل معادلات ساختاری برای ایجاد روابط بین متغیرها و آزمودن این روابط مفید و سودمند است ولی بدون مطالعه مبانی نظری مرتبط،‌کافی نیست.

انواع متغیرها در معادلات ساختاری و نرم افزار Smart PLS

محققان و پژوهشگران ممکن است در طراحی مدل خود با متغیرها و سازه های گوناگونی را مورد استفاده قرار دهد. آشنایی با متغیرها و شناختن نوع آنها به پژوهشگر در طراحی و تدوین یک مدل کامل و همه جانبه خود کمک بسزایی می کند.

انواع متغیرها و سازه ها را می توان از دیدگاه های متفاوتی بررسی کرد:

1- دسته بندی بر حسب ماهیت مقداری:

• متغیرهای کمی.
• متغیرهای کیفی.
• مقیاس اسمی.
• مقیاس رتبه ای.
• مقیاس فاصله ای.

2- دسته بندی از لحاظ نقش مربوطه در مدل:

• متغیرهای مستقل.
• متغیرهای وابسته.
• متغیرهای میانجی.
• متغیرهای تعدیلگر.
• متغیرهای کنترل.
• متغیرهای مزاحم.

3- دسته بندی بر اساس مشاهده پذیر بودن یا نبودن:

• متغیرهای پنهان، مشاهده ناپذیر و یا مکنون.
• متغیرهای مشاهده پذیر یا آشکار.

انواع مدل

پژوهشگر یا محققی که از مدل های معادلات ساختاری در پژوهش خود استفاده می کند با دو بخش مدل اندازه گیری و مدل ساختاری مواجه می شود. یکی از مهمترین مراحل در تدوین مدل اندازه گیری تصمیم در مورد نوع مدل اندازه گیری می باشد.

مدل اندازه گیری در معادلات ساختاری به دو دسته تقسیم می شود:

1- مدل با شاخص های بازتاب دهنده و انعکاسی

اگر در مدلی که پژوهشگر طراحی می کند، سازه، سازنده شاخص خود باشد آن مدل انعکاسی می باشد. در این نوع مدل سازه ها مقدم هستند زیرا سازنده شاخص خود می باشند و باعث به وجود آمدن آن می شوند.

2- مدل با شاخص های سازنده

در این نوع مدل اندازه گیری، شاخص ها ویژگی های تعریف کننده سازه به شمار می روند، به عبارت دیگر شاخص ها هستند که سازه را تعریف می کنند و می سازند و در نوع مدل شاخص ها مقدم هستند چون باعث به وجود آمدن سازه می شوند.